Dieta ketogeniczna

Otyłość osiągnęła rozmiar epidemii na całym świecie. Już utrata 5 – 10% masy początkowej przynosi duże korzyści zdrowotne oraz zapobiega rozwojowi chorób powiązanych z otyłością. Niestety u większości ludzi w dłuższej perspektywie następuje powrót do początkowej (przed odchudzaniem) masy ciała.

Jednym z najbardziej popularnych hasłem w wyszukiwarce Google w ostatnim czasie jest dieta ketogeniczna. Nowe postanowienia noworoczne najczęściej zawierają utratę masy ciała. Ze względu na to, że ludzie boją się węglowodanów, szukają diet niskowęglowodanowych. Popularne stwierdzenie, że od cukru się tyje, dalej panuje w naszym społeczeństwie. Pamiętajcie, że tyje się tylko i wyłącznie od nadmiaru kalorii, czyli spożywamy więcej niż potrzebuje nasz organizm.

Co to jest ketoza?

Obniżony poziom insuliny wynika ze zmniejszonego spożycia węglowodanów w diecie. Powoduje to zmniejszenie lipogenezy oraz akumulacji tłuszczu. Po kilku dniach drastycznie zmniejszonej konsumpcji węglowodanów (poniżej 50 g/dzień), rezerwy glukozy stają się niewystarczające do utlenienia tłuszczu i do dostarczenia glukozy do ośrodkowego układu nerwowego (CNS). CNS nie może wykorzystywać tłuszczu jako energii, wykorzystuje zwykle glukozę, jednak po kilku dniach bez węglowodanów, CNS jest zmuszony do znalezienia innych źródeł energii – acetylokoenzymu A (CoA). Ten stan prowadzi do powstawania ciał ketonowych (acetooctanu, kwasu β-hydroksymasłowego i acetonu). Jest to proces zwany ketogenezą, który zachodzi głównie w wątrobie. W diecie normowęglowodanowej produkcja kwasu acetooctowego jest znikoma i szybko metabolizowana przez różne tkanki. W trakcie diety ketogenicznej następuje jego nadprodukcja, co prowadzi do ketonemii i ketonurii (obecność ciał ketonowych we krwi i w moczu). Ciała ketonowe następnie wykorzystywane są przez tkanki jako źródła energii¹.

Weźmy pod uwagę to, że poprzez zmniejszenie ilości węglowodanów, zwiększamy procent tłuszczu oraz białka w diecie. Warto zwrócić uwagę tutaj na białko. Białko jest najbardziej termogenicznym składnikiem pokarmowym. Znaczy to tyle, że straty związane z jego trawieniem i metabolizmem są większe niż pozostałych składników pokarmowych – węglowodanów i tłuszczy. Literatura podaje, że straty na trawienie i metabolizm białka wynoszą około 25% zawartych w nich kalorii. Oznacza to tyle, że porównania diet wysokowęglowodanowych o niskiej ilości białka do niskowęglowodanowych z wysoką ilością białka nie mają sensu.

W jednej z metaanaliz porównano dietę niskowęglowodanową z dietą o normalnej podaży węglowodanów i energii na utratę masy ciała, ciśnienie krwi i lipidogram. Po 6 miesiącach osoby będące na diecie niskowęglowodanowej straciły na wadze więcej niż osoby na diecie normowęglowodanowej (średnio o 3,3 kg więcej). Jednak po 12 miesiącach różnica ta nie była już widoczona. Nie było różnic w ciśnieniu krwi. Wartości trójglicerydów i lipoprotein o dużej gęstości zmieniły się bardziej korzystnie u osób przypisanych do diet niskowęglowodanowych, ale wartości cholesterolu całkowitego i lipoprotein o niskiej gęstości zmieniły się bardziej korzystnie u osób przypisanych do diety normowęglowodanowej².

Kolejne badanie porównuje utratę masy ciała i zmiany metaboliczne u otyłych dorosłych losowo przydzielonych albo do diety niskowęglowodanowej, albo do konwencjonalnej diety odchudzającej. W badaniu wzięło udział 132 otyłych dorosłych o wskaźniku masy ciała 35 kg/m² lub większym; 83% miało cukrzycę lub zespół metaboliczny. Uczestnicy otrzymali porady dotyczące ograniczenia spożycia węglowodanów do <30 g dziennie (dieta niskowęglowodanowa) lub ograniczenia spożycia kalorii o 500 kalorii dziennie z <30% kalorii pochodzących z tłuszczu (konwencjonalna dieta). W ciągu 1 roku średnia (±SD) zmiana masy ciała osób na diecie niskowęglowodanowej wyniosła -5,1±8,7 kg w porównaniu z -3,1±8,4 kg dla osób na diecie konwencjonalnej. Różnice między grupami nie były znaczące. W przypadku osób na diecie niskowęglowodanowej poziom trójglicerydów spadł znaczniej, a zmiana poziomu cholesterolu lipoprotein o wysokiej gęstości była mniejsza niż u osób na diecie konwencjonalnej. Zmiany wrażliwości na insulinę nie różniły się między grupami³.

Najlepiej zapamiętać jedną rzecz. Każde ucięcie kalorii spowoduje, że będziemy tracić kilogramy. Nieważne jaką dietę zastosujemy. Jak sami widzicie, stosowanie diety ketogenicznej nie spowoduje, że nagle będziemy piękni, zdrowi i szczupli.

Literatura

1. Paoli, A., Rubini, A., Volek, J. S., & Grimaldi, K. A. (2013). Beyond weight loss: a review of the therapeutic uses of very-low-carbohydrate (ketogenic) diets. European journal of clinical nutrition, 67(8), 789-796.

2. Nordmann, A. J., Nordmann, A., Briel, M., Keller, U., Yancy, W. S., Brehm, B. J., & Bucher, H. C. (2006). Effects of low-carbohydrate vs low-fat diets on weight loss and cardiovascular risk factors: a meta-analysis of randomized controlled trials. Archives of internal medicine, 166(3), 285-293.

3. Stern, L., Iqbal, N., Seshadri, P., Chicano, K. L., Daily, D. A., McGrory, J., … & Samaha, F. F. (2004). The effects of low-carbohydrate versus conventional weight loss diets in severely obese adults: one-year follow-up of a randomized trial. Annals of internal medicine, 140(10), 778-785.